Göksu Deltası Özel Çevre Koruma Bölgesi
Künye
İl : Mersin
Alanı (ha) : 228,5
İlan Tarihi : 02.03.1990
Genel Özellikler
Biyolojik Çeşitlilik
Flora: Akdeniz’de yaşayan iki kaplumbağa türü olan Caretta caretta ve Chelonia mydas’ ın halen yumurtalarını bıraktığı nadir bölgelerden biridir.
Denizden ortalama 2 m yükseklikte bulunan Göksu Deltası’nda ise, doğal bitki örtüsünü Akdeniz’in maki formasyonu ile birlikte yoğun kumul bitkileri ve tuz stepleri oluşturmaktadır. Bölgede yapılan incelemeler, deniz kıyısından kuzeye doğru gidildikçe doğal bitki örtüsünün değişim gösterdiğini ortaya koymuş ancak
kıyı boyunca farklı bir değişimin oluşmadığı gözlenmiştir. Göksu Deltası’nda doğal bitki örtüsünün yanında kültür bitkileri de bulunmaktadır. Doğal bitki örtüsünün özellikle kıyısal kumul bitkileri şeklinde yoğunlaştığı tespit edilmiştir. Deltanın güneyi Akgöl ve Paradeniz çevresindeki geniş alanlar alçak ve yatık bir şekilde tuzcul (halofit) bitki örtüsüyle kaplı bulunmaktadır. Bitkilerin varlığı toprak tuzluluğuna ve taşkın periyodunun süresine bağlı olarak değişiklik göstermektedir.
Akgöl çevresindeki kumul alanlar için en yaygın dominant bitkiler, yaz-kış çiçekli kalabilen Ononis natrix ve Euphorbia paralias’tır. 0-3m’lik kumul tepelerinin üzerine Mvrtus communis (Mersin çalısı), Paliurus spina cristi (Kara çalı) ve Vitex agnus castus kaplamıştır. Kumul tepelerinin deniz kıyısı sahil şeridi bitkileri arasında oluşturduğu set, rüzgarı büyük oranda engelleyerek Allium sp., Iris sp.(Süsen) ve Muscari sp. Gibi bahar türlerinin de gelişmesini sağlayan bir zemin oluşturmuştur.
Akgöl ve sahil şeridi arasında; Myrtus comminus (Mersin), Nerium oleander (Zakkum), Styrax sp, Thymelaea hirsuta, Poterium spinosum, Ononis natrix (Öküz çanı), Juncus acutus (Sivri hasır otu), Cirsium sp, Salicornia europea (Deniz böğrülcesi), Phragmites sp, Arum sp (Yılan yastığı), Pancratium maritimum (Kum zambağı), Tamarix smyrnensis (Ilgın), Urgenia maritima, Artemisia sp., Linum sp., Anthemis sp., Chrysanthemum sp., Limonium sp.(Limonyum), Halimione portulacoides, Datura sp., türlerinin tespiti yapılmıştır. Paradeniz, yaygın bitkiler, Phragmites sp. ve Thypa sp. sazlıkları yanında Juncus sp. ve Scirpus sp., Arthrocnemum glaucum, Inula crithmoides (Anduz otu), Suaeda maritima, Urgenia maritima, Salicornia europea (Deniz börülcesi), Halimione portulacoides, Chenepodium alhangi ve bazı çalı bitkileri, Ricinus communis(Hint yağı), Convolvulus sp., Statice sp., Limonium sp.’lar yer almaktadır. Tarla kenarları Malya sp. gibi bitkiler ile Nargissus sp.(Nergiz), Mandragora sp., Achillea sp. gibi türleri barındırır. Göksu Nehri kıyıları ise daha çok Salicornia sp. türleri ile kaplı bulunmaktadır.
Göksu Deltası’na daha çok tuzcul bitkilerle, kumul vejetasyonun, hakim olduğu, özellikle de Salicornia ve Euphorbia cinslerine ait türlerin Deltanın batısıyla, Akgöl ve Paradeniz çevresinde yoğunlaştığı görülmektedir. Ayrıca denize çok yakın bir konumda tespit edilen Zygophyllum album’un (Yabani kimyon) adeta su yapısıyla iç içe olan konumunu batıdan doğuya gidildikçe sürdürdüğü görülür. Göksu Deltası’nda yer alan su bitkilerinin göllerdeki varlığı, lagünlerin su rejimine ve tuzluluğa bağlıdır. “Potamogeton pectinatus” (Su otu, su sümbülü) hemen hemen tüm Akgöl’ü kaplamaktadır. Bu türler su kuşları için besin kaynağı olduğu kadar, kışın korunmalarını da sağlamaktadır. Mart Ayı başında suyun yüzeyinde bitkiler oldukça azdır.
Paradeniz’deki “Ruppia cirrhosa“ nın (Sülüklü ördekotu) sürüklenme çizgisinin uzunluğu, onun su üzerinde yüzen ve tohum veren bir yapıda olduğunu göstermektedir.
Akgöl’ün düz ve geniş olan Kuzey kısımları, kamış yatakları tarafından kuşatılmıştır. Genelde hakim olan tür “Phragmites australis” (Kamış) olup bazı yerlerde ise, “Arundo donax” (Kargı, masura kamışı) yada “Thypa latifolia” hakim duruma geçer. Alandaki bitkileri tuzcul sukkulent halofitler, yastık formlu kserofit ve hasır şekilli hemikriptofitlerin oluşturduğu söylenebilir.
Fauna: Göksu Deltası’nı kışlama ve kuluçka alanı olarak kullanan çok sayıda kuş türü, yılın hemen her mevsiminde, ilginç ve canlı bir peyzajın oluşumuna katkı sağlayarak Deltanın rekreasyonel potansiyelini ve çekiciliğini daha da arttırır. Yapılan araştırmalar sonucunda kuşların Göksu Deltası’nı hem kışlama hem de kuluçka alanı
olarak kullandıkları saptanmış, bazılarının ise yerli türler olduğu belirlenmiştir. Özellikle Akdeniz kuşağında yalnızca belirli bölgelerde rastlanan ve sayıları gittikçe azalan Saz Horozu “Porphyrio porphyrio” koruma alanının en önemli kuş türlerinden biri olup adeta bu bölgenin simgesi durumundadır. Göksu Deltası’nda bugüne kadar yapılmış ornitolojik araştırmalar özellikle kış aylarında ve göç zamanında kuş popülasyonunun ve tür sayısının önemli ölçüde arttığını ortaya koymuştur. Bugüne kadar Delta’da 300’ü aşan kuş türü tespit edilmiştir. Büyük Flamingolar “Phoenicopterus ruber“ için Göksu Deltası ayrı bir öneme sahiptir. Bunun temel
nedeni, bu türün Delta’yı düzenli olarak kullanmasıdır. Göksu Deltası’ndaki kuş fazlalığı, Deltanın kuluçkalama mevsimi dışında, bir çok kuşun çiftleşme sonrası göçünde, kışlamada, çiftleşme öncesi göçlerinde de kullanıldığını doğrulamaktadır.
Göksu Deltası’nın Herpetolojik (Sürüngenler ve Amfibiler, Kurbağalar) önemini saptamaya yönelik bir çalışma sonucunda, 34 tür belirlenmiştir. Bu türlerden dördü kara ve su kurbağa (Anura), altı tür kara ve su kaplumbağası, on dörtdü kertenkele (Scauria) ve onu yılan türüdür. Göksu Deltası deniz kaplumbağaları “Caretta caretta” ve “Chelonia mydas” ın yumurtalarını bıraktığı, Akdeniz’deki en önemli ana yuvalama
bölgelerinden birisini oluşturur. Ayrıca yumuşak kabuklu Nil Kaplumbağası “Trionxy tringuis” da bu bölgede bulunmaktadır. Özellikle Deltanın güneybatı tarafında kaplumbağaların daha çok yuva yaptıkları tespit edilmiştir. Deltanın doğusu, daha az yuvalanma imkanı veren alanlar olmakla beraber burada da uygun yuvalanma habitatları mevcuttur. Koruma alanında deniz kaplumbağalarının yumurtalarını bıraktığı kumsalın uzunluğu ise 10,5 km’yi bulmaktadır.
Akgöl’de dört tür balık avlanmaktadır. Bunlardan ikisi tuzluluğa toleranslı göçücü balık türleri; Yılan balığı (Anguilla anguilla) ve Hasfekal (Mugil cephalus) Paradeniz Lagünü’ne geçerler. Ayrıca iki tatlı su türü Sazan (Cypinus carpio) ve Karabalık (Clarias lazera) bu göle yumurta bırakmaktadır. Yılan balığı ve Karabalık daha çok ihraç edilmek üzere avlanmakta, diğer türler ise bölgede tüketilmektedir.
Paradeniz’de yapılan balıkçılıkta kullanılan av araç ve gereçleri yeterli olmayıp, geleneksel yöntemler kullanılmaktadır. Balık türleri olarak; Deniz Levreği (Dicentrarcus labrax), Çipura (Sparus auratta), Sinagrit (Dentex, dentex), Sivriburun (Cantharus lineatus), Karagöz (Diplodus vulgaris), Melenurya (Oblada melenura), Sarıgöz (Diplodus sargus), Çizgili Mercan (Lithognatus mormyrus), Mercan (Pagrus pagrus) avlanmaktadır. Göksu Deltası’nda bir başka su ürünü olan Mavi yengeçlerin “Callinectes sapidus” avlanması suyun sıcak olduğu Haziran’dan Ekim ayına kadar, Akgöl ve Paradeniz’de sürdürülmektedir.
Ayrıca Paradeniz’i, Akdeniz’den ayıran kum seddesi üzerinde de yapılan incelemelerde yengeçlerin fazlaca kum yapısı içerisinde yaşadıkları tespit edilmiştir.
Link: https://webdosya.csb.gov.tr/db/tabiat/editordosya/goksu.pdf